Ushbu loyiha asosida “Iqtisodiy tarmoqlar va ijtimoiy sohaning energiya samaradorligini oshirish, geotermal tabiiy resurslardan oqilona foydalanish hamda energiya ishlab chiqarish  texnologiyalarni joriy etish va qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish. 

Loyihaning Asosiy Maqsadi:

Loyihaning maqsadi geotermal suvlar (yer ostidan chiqqan issiq suvlar) orqali energiya ishlab chiqarish texnologiyalarini joriy etish va shu orqali mamlakatning energiya resurslaridan samarali va ekologik toza usulda foydalanishdir. Bu loyiha energiya ishlab chiqarishda geotermal resurslarni faol jalb qilish orqali iqtisodiy va ijtimoiy sohalardagi energiya samaradorligini oshirishni ham nazarda tutadi.

Loyihaning Ahamiyati:

1. Geotermal energiyaning barqarorligi: Geotermal energiya yerning ichki issiqligi tufayli hosil bo‘ladi va uning zaxiralari deyarli cheksizdir. O‘zbekistonning ayrim mintaqalarida geotermal manbalar mavjud bo‘lib, ularni samarali o‘zlashtirish mamlakat energiya ta'minotining yangi manbaiga aylanishi mumkin.

2. Ekologik toza energiya: Geotermal energiya qayta tiklanuvchi va ekologik jihatdan sof energiya manbasi hisoblanadi. Geotermal suvlar orqali energiya ishlab chiqarish jarayoni minimal darajada uglerod chiqindilariga ega bo‘lib, bu global isish va atrof-muhit muammolarini kamaytirishga hissa qo‘shadi.

3. Energiya samaradorligini oshirish: Geotermal energiya manbalarini jalb qilish orqali ijtimoiy soha va iqtisodiyotda energiya samaradorligini sezilarli darajada oshirish mumkin. Geotermal issiqlik qishloq xo‘jaligida issiqxona texnologiyalarini rivojlantirish, binolarni isitish va issiq suv ta'minoti kabi sohalarda qo‘llanilishi mumkin.

Texnologik Jarayonlar:

1. Geotermal quduqlar burg‘ulash: Geotermal suvlarni yer yuzasiga chiqarish uchun maxsus burg‘ulash texnologiyalari qo‘llaniladi. Bu jarayonda yer ostidan yuqori haroratga ega bo‘lgan suvlar quduq orqali tortib olinadi.

2. Geotermal energiya ishlab chiqarish:

   • Geotermal suvlar issiqlik energiyasini yaratish uchun ishlatiladi. Ushbu suvlarning harorati yuqori bo‘lib, ular bug‘ generatorlari orqali elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
   • Past haroratli geotermal suvlar, binolarni isitish, issiqxona xo‘jaliklarida foydalanish yoki sanoat jarayonlarida energiya manbasi sifatida ishlatilishi mumkin.

3. Issiqlik almashinuvi tizimlari: Geotermal suvlar energiyasidan maksimal foydalanish uchun zamonaviy issiqlik almashinuvi tizimlari joriy qilinadi. Ushbu tizimlar geotermal suvning issiqligini energiyaga aylantiradi va bu energiya turli iqtisodiy sektorlarga yetkazib beriladi.

Loyiha doirasida amalga oshiriladigan asosiy yo‘nalishlar:

1. Energetika sektori:

   • Geotermal energiyani jalb qilish orqali energetika sohasida yangi barqaror manbalar yaratish.
   • Elektr energiyasi ishlab chiqarish uchun geotermal quvvatlardan foydalanish.
   • Iqtisodiy tarmoqlarda, masalan, sanoatda va qurilish sohalarida geotermal energiyani qo‘llash.

2. Qishloq xo‘jaligi:

   • Geotermal suvlar yordamida issiqxona xo‘jaliklarida ko‘plab qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yil bo‘yi yetishtirish imkoniyatini yaratish.
   • O‘zbekistonning qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ichki va tashqi bozorda ta’minlash imkoniyatlarini kengaytirish.

3. Ijtimoiy sektor:

   • Geotermal energiyani uy-joy va ijtimoiy binolarni isitish tizimlariga joriy etish.
   • Issiq suv bilan ta'minot tizimlarini energiya samaradorligi va ekologik tozalikka asoslangan usullarda tashkil etish.
   • Xalq ta’limi, sog‘liqni saqlash, madaniy va boshqa ijtimoiy ob’ektlarda energiya tejovchi tizimlarni rivojlantirish.

Loyihaning Afzalliklari:

1. Energiya iste’molining kamayishi: Geotermal suvlar orqali energiya ishlab chiqarish an’anaviy energiya manbalariga (gaz, ko‘mir, neft) bo‘lgan ehtiyojni kamaytiradi. Bu nafaqat energiya iste’molini kamaytiradi, balki chet eldan energiya importiga bog‘liqlikni ham pasaytiradi.

2. Barqaror energiya manbai: Geotermal energiya boshqa qayta tiklanuvchi manbalar (quyosh, shamol) kabi barqaror va ishonchli hisoblanadi, chunki yerning ichki issiqligi deyarli cheksizdir va yil bo‘yi foydalanish mumkin.

3. Ekologik toza energiya ishlab chiqarish: Geotermal energiya ishlab chiqarish jarayonida chiqindilar minimal bo‘ladi. Bu esa O‘zbekistonning ekologik vaziyatini yaxshilashga yordam beradi.

4. Mahalliy energiya resurslaridan foydalanish: Geotermal suvlar tabiiy resurslar hisoblanib, ular O‘zbekistonning ayrim hududlarida ko‘plab topilgan. Mahalliy geotermal manbalardan foydalanish iqtisodiyotni rivojlantirishga hamda mahalliy resurslarni to‘liq jalb qilishga imkon beradi.

Loyihaning Kelgusi Rivoji:

1. Geotermal texnologiyalarni joriy etish: Ushbu loyiha doirasida geotermal energiyani ishlatishga yo‘naltirilgan texnologiyalarni rivojlantirish va ishlab chiqarish rejalashtiriladi. Bu O‘zbekiston iqtisodiyotining barqaror rivojlanishini ta’minlashga xizmat qiladi.

2. Mintaqaviy infratuzilma: Geotermal energiyani amaliyotga joriy etish uchun yangi infratuzilmalar quriladi, shu jumladan geotermal quduqlar, energiya ishlab chiqarish zavodlari va issiqlik ta’minoti tizimlari.

3. Qishloq joylarda rivojlanish: Loyihaning bir qismi sifatida qishloq joylarda energiya ta’minotini yaxshilash, xususan, issiqxona xo‘jaliklarini energiya bilan ta’minlash orqali qishloq xo‘jaligini rivojlantirish ham ko‘zda tutiladi.

Tijorat Potensiali:

• Energiya eksporti: Geotermal energiyadan foydalanish orqali ortiqcha elektr energiyasini ishlab chiqarish imkoniyati mavjud bo‘lib, bu energiyani ichki ehtiyojlardan tashqari eksport qilish salohiyatini ham oshiradi.
• Texnologiyalar eksporti: Ushbu loyihada rivojlantirilgan texnologiyalarni boshqa davlatlarga eksport qilish orqali iqtisodiy daromad olish imkoniyatlari mavjud.

Loyihaning Natijalari:

• O‘zbekistonning geotermal energiya ishlab chiqarish bo‘yicha global miqyosdagi raqobatbardoshligini oshirish.
• Iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda energiya samaradorligini oshirish va ekologik barqarorlikni ta’minlash.
• Geotermal texnologiyalarni keng miqyosda qo‘llash orqali iqtisodiy rivojlanishga hissa qo‘shish va atrof-muhitni muhofaza qilish.

Ushbu loyiha kelajakda O‘zbekiston uchun qayta tiklanuvchi energiya manbalariga asoslangan yangi energetika tizimini yaratishda asosiy poydevorlardan biri bo‘lib xizmat qiladi.

TERMIZ DAVLAT MUHANDISLIK VA AGROTEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI

Islom Karimov ko‘chasi 288 A uy

• urazov.mustafo.81@mail.ru
• +99894 460-2044