Hozirgi kunda alkogolli mahsulotlar ishlab chiqaruvchi korxonalar tomonidan Rossiyada ishlab chiqarilayotgan BAU-A markali yog'och ko'mirlarini (adsirbent) import sifatida sotib olishmoqda. Asosiy maqsad shuki, adsorbentlarni mahalliy daraxtlar asosida ishlab chiqarish texnologiyasini yaratish. Loyihaning maqsadi alkogolli mahsulotlar ishlab chiqarishda suv-spirtli eritmalarni tozalash jarayonida ishlatiladigan BAU-A markali yog'och ko‘mirlar (adsorbentlar) o‘rnini bosuvchi mahalliy daraxtlar asosida adsorbentlar ishlab chiqarish texnologiyasini yaratish. Import o‘rnini bosish orqali Rossiyadan olib kelinayotgan BAU-A markali yog'och ko‘mirlarini mahalliy xom ashyolar bilan almashtirish. Mahalliy daraxt turlaridan sifatli adsorbent ishlab chiqarish texnologiyasini ishlab chiqish. Daraxtlardan tayyorlanadigan adsorbentlar ekologik toza bo‘lishi va mahalliy iqtisodiyotni qo‘llab-quvvatlashi.

   BAU-A markali yog‘och ko‘mir — yog‘ochdan tayyorlangan yuqori darajadagi faollashtirilgan uglerod adsorbenti bo‘lib, u suv-spirtli eritmalarni filtratsiya va tozalashda keng qo‘llaniladi. Ushbu materialning yuqori adsorbtsiya qobiliyati bor, ya’ni o‘zida zararli moddalar va aralashmalarni tutib qoladi.Mahalliy daraxt turlaridan ishlab chiqarilgan adsorbentlar xuddi shunday xususiyatlarga ega bo‘lishi uchun texnologik jarayonni o‘rganish va optimallashtirish muhimdir. Mahalliy daraxt turlari (masalan, qayin, terak, yong‘oq, eman) tahlil qilinadi va adsorbent sifatida ishlatish uchun eng samarali turlari aniqlanadi. Tanlangan daraxt materiallari yuqori haroratda piroliz (kislorodsiz yonish) jarayonidan o‘tkaziladi, bunda ular uglerodga aylanadi va ko‘mirga aylantiriladi. Uglerodlangan materialni faollashtirish uchun fizik yoki kimyoviy usullar qo‘llaniladi. Bu jarayon adsorbentning mikrog‘ovakli tuzilmasini yaratishga imkon beradi, bu esa uni samarali tozalash xususiyatlariga ega qiladi.

   Ishlab chiqarilgan adsorbentlarning adsorbtsiya qobiliyati (masalan, spirtli eritmalardan zararli aralashmalarni o‘zida tutish xususiyati) sinovdan o‘tkaziladi.

Qiyosiy tahlil orqali mahalliy adsorbentlarning BAU-A ko‘mirlariga nisbatan samaradorligi baholanadi. Import qilinadigan BAU-A markali adsorbentlar o‘rniga mahalliy xomashyodan foydalanish orqali ishlab chiqarish xarajatlari kamayadi.

   Mahalliy daraxt turlaridan tayyorlangan adsorbentlar iqtisodiy jihatdan foydali bo‘lib, milliy resurslarni samarali ishlatish imkonini beradi. Yog‘och asosida ishlab chiqarilgan adsorbentlar tabiiy, qayta ishlanishi mumkin va ekologik zarar keltirmaydi. Mahalliy daraxt turlarining boyligi va xilma-xilligi turli texnologik jarayonlarga moslashuvchanlik yaratadi, bu esa turli-tuman ishlab chiqarish talablariga mos keladigan adsorbentlarni ishlab chiqarishga imkon beradi.

   Bu loyiha suv-spirtli eritmalarni tozalashda ishlatiladigan adsorbentlarni mahalliy daraxt turlaridan ishlab chiqarish orqali iqtisodiy samaradorlikni oshiradi va ekologik jihatdan toza texnologiyalarni rivojlantiradi. Shu bilan birga, alkogolli mahsulotlar ishlab chiqaruvchilar uchun arzonroq, mahalliy alternativalarni taqdim etadi.

TOSHKENT KIMYO - TEXNOLOGIYA INSTITUTI

Toshkent sh., 100011, Navoiy ko‘chasi, 32

• info@tkti.uz
• +998712447921